“Ga jij maar even lekker naar buiten, dat is gezond voor je”. Wie heeft dat vroeger niet gehoord? Maar is het ook zo? Ik was benieuwd en ben de literatuur ingedoken.
“alleen al het kijken naar de natuur heeft een positieve werking op onze gezondheid”
In 2013 heeft de WUR, de Universiteit van Wageningen, een denktank van jonge knappe koppen bij elkaar gebracht en gevraagd de literatuur in te duiken om een overzichtsartikel te schrijven1. Als eerste stuitten ze op een studie, gepubliceerd in 1984 in Science waaruit bleek dat mensen na een galblaasoperatie eerder naar huis mochten met minder medicijnen wanneer ze op bomen uitkeken dan wanneer ze uitkeken op een blinde muur2. Het overzichtsartikel concludeert dat er diverse studies zijn die aantonen dat uitzicht op natuur ertoe leidt dat mensen sneller herstellen en minder stress ervaren en er minder sprake is van ziekteverzuim. Ook wonen en recreëren in de natuur blijkt een positieve invloed op onze gezondheid te hebben. Mensen die in de natuur wonen voelen zich gezonder en hebben ook minder vaak gezondheidsproblemen zoals hartklachten, migraine of ademhalingsproblemen.
In 2018 verscheen een internationale overzichtsstudie3 waarin resultaten uit 143 wetenschappelijke artikelen zijn geanalyseerd. Dit artikel onderstreept eveneens de positieve invloed van de natuur op gezondheid. Het laat zien dat er een positieve associatie bestaat tussen natuur en een brede range van gezondheidsuitkomsten waaronder verlaagde bloeddruk, het ontstaan van diabetes en beroertes, een gunstig verloop van een zwangerschap en hoe mensen zelf hun gezondheid ervaren.
“Mensen aan de kust zijn gezonder en gelukkiger en ervaren minder stress”
In vergelijking tot de ‘groene’ natuur is tot op heden minder onderzoek verricht naar de relatie tussen gezondheid en de ‘blue zones’ zoals de kust en het rivierengebied. Echter, de studies die dit wel hebben onderzocht tonen aan dat mensen die aan de kust wonen gezonder en gelukkiger zijn en minder stress ervaren dan mensen die meer in het binnenland wonen4. Om meer inzicht te krijgen in de positieve werking van de ‘blue zones’ heeft een grote groep Europese onderzoekers zich verenigd tot de Bleuhealth.2020.eu. en doet hier onderzoek naar.
“De natuur nodigt uit tot bewegen en het aangaan van sociale contacten”
De hamvraag is natuurlijk hoe het komt dat we gezonder en gelukkiger zijn in de natuur. Deze vraag is nog niet wetenschappelijk uitgekristalliseerd. De overzichtsstudie uit Wageningen noemt als mogelijke verklaring de restoration theory van Stephen en Rachel Kaplan. Dagelijkse bezigheden zoals het kijken op een beeldscherm vragen gerichte aandacht, en deze aandacht vermoeit. Echter, de natuur vraagt dat niet, het komt op ons af, en op al onze zintuigen zonder dat het gericht aandacht vraagt. Dit leidt tot ontspanning. Een andere theorie suggereert dat mensen biologisch zo zijn ingesteld dat de natuur veel meel dan een gebouwde omgeving ervoor zorgt dat we minder stress ervaren. Er zijn ook theorieën die indirect de relatie tussen gezondheid en natuur trachten te verklaren. Bijvoorbeeld dat de natuur uitlokt tot meer bewegen en tot meer sociale contacten. Van zowel bewegen als sociale contacten is bekend dat zij een positieve uitwerking hebben op onze gezondheid.
Ook een internationale overzichtsstudie5 benoemt de sociale interactie en bewegen als mogelijke verklaring, naast vitamine D en het gegeven dat we in de natuur met allerlei micromechanismen in aanraking komen waardoor het immuunsysteem verbetert.
Bewegen op zichzelf leidt tot een verminderde kans op chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, en diabetes maar bewegen in de natuur leidt er bovendien toe dat mensen een positiever gevoel krijgen en zich krachtiger voelen dan mensen die binnen sporten6. En, het bewegen in de natuur smaakt naar meer. Mensen zijn eerder geneigd om dit vol te houden dan sporten in een sportzaal7.
Een recent verschenen studie8 over de invloed van het kustgebied op gezondheid concludeert dat mensen die aan de kust wonen zich gezonder en gelukkiger voelen. In deze studie is het beweeggedrag van mensen aan de kust onderzocht en het bleek dat deze mensen in vergelijking tot mensen die meer in het binnenland wonen meer bewegen. Het onderzoek vond plaats onder meer dan 20.000 respondenten.
Samengevat is er op basis van de literatuur weinig twijfel over de relatie tussen gezondheid en natuur, zowel de groene natuur als de kust en het rivierenlandschap. We weten alleen nog niet zo goed hoe dit precies komt. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat de natuur uitnodigt tot bewegen. Echter, daarnaast spelen mogelijk ook andere mechanismen een rol. Meer onderzoek is nodig om hierover meer duidelijkheid te krijgen.
