De reden om niet te bewegen

fitte toeschouwer

“Waarom pak je de mountainbike niet uit de schuur en ga je lekker op pad?”

Dit vroeg ik aan een man die graag weer wil sporten maar niet goed weet hoe te beginnen. Ik zag hem even glimmen bij de gedachte, maar hij verstrakte meteen. “Dan zou ik maandagdochtend vroeg moeten gaan als niemand mij ziet, ik ga echt niet tussen al die strakke pakken.” Hij is niet de enige die niet sport omdat hij zich er bekeken en ongemakkelijk bij voelt. Het advies ligt dan op de lippen om te zeggen ‘ga dan lekker een stukje wandelen’. Tuurlijk kan dat, en het is soms een perfecte oplossing, maar lang niet iedereen houdt van wandelen. De man die ik sprak had juist zin in die fiets, de wind in zijn haren en modder op zijn broek.

Bouw samen aan conditie en zelfvertrouwen, op je eigen niveau en zonder groepsdruk

Is hij een voorbeeld voor iedereen die zegt dat ze ‘eigenlijk’ meer zouden moeten bewegen? Deels. Ik kom inderdaad veel mensen tegen bij wie dit speelt. Het is niet voor niks dat ik voor deze groep mensen het trainingsprogramma Op Stap heb opgezet waarin je met ‘lotgenoten’ de eerste stap samen zet. Een programma waarin je vooral conditie én zelfvertrouwen opbouwt om nadien een vorm van bewegen of sporten te kiezen die je graag wil beoefenen. Samen trainen maar op eigen niveau en zonder groepsdruk. Een subtiel evenwicht waarin men zich veilig voelt. Die eerste stap gaat overigens lang niet altijd gepaard met een ongemakkelijk gevoel bekeken te worden. Bij sommige mensen zit voldoende bewegen gewoon helemaal niet in hun dagelijks leefpatroon en mist de trigger om hier verandering in te brengen. De omgeving kan hier goed bij helpen. Al te fanatieke sportvrienden kunnen afschrikken, maar met een beetje inlevingsgevoel kom je een heel eind. En een mooie strandovergang of stadspark nodigen meer uit dan grijze flats die onbewoonbaar zijn verklaard.

Bewegen als instrument

Er zijn ook mensen die vinden bewegen gewoon niet leuk. Het voelt bijna als een straf om naar buiten te gaan. Liever zitten ze genoeglijk binnen. “Echt Willemijn, er is werkelijk geen enkele vezel in mijn lijf die in actie wil komen” vertrouwde een dame mij eens toe. Toch zegt ze het eigenlijk wel te willen voor haar gezondheid. Maar die wetenschap is niet opgewassen tegen het sterke gevoel van weerstand op het moment zelf. Al helemaal niet als op dat moment weinig tot geen gezondheidsproblemen spelen. Ik heb gemerkt dat het kan helpen om dan bewegen instrumenteel in te zetten. Bijvoorbeeld boodschappen doen met de fiets in plaats van met de auto. Vorig jaar ontmoette ik een man die het maar niet voor elkaar kreeg om in beweging te komen. En toch, ergens wilde hij wel. Om met zijn dochtertje te kunnen zwemmen in de zomervakantie.  We probeerden van alles, tot gewichten naast zijn bed aan toe, maar zonder succes. Tot hij opeens lachend binnenkwam en zei dat hij elke dag een uur wandelde. “Huh?” vroeg ik verbaasd, “hoe krijg je dat nou voor elkaar?” Wat bleek, hij had de podcast ontdekt en hij kon daar het beste naar luisteren wanneer hij ondertussen wat wandelde in de buurt.

Als het niet in je systeem zit helpt een vaag voornemen niet

Tenslotte zijn er ook mensen die wel meer willen bewegen maar er de tijd niet voor nemen. Een beweeguurtje komt niet vanzelf en als het niet in je systeem zit helpt een vaag voornemen niet. Je zal de agenda erbij moeten pakken en momenten moeten blokken. En dan nog, op het moment suprême zijn er heel wat bezwaren die je kan aanvoeren om niet te gaan. Gezinsperikelen, mailtjes, de volle wasmand, geen zin…. Voor deze groep mensen is het relatief makkelijk om deze impasse te doorbreken. Door het aanleren van een goede planning en weten hoe je de ‘ja maar.. redenen’ kan parkeren. Wat ook goed helpt is om samen met iemand af te spreken. De beloning als dit lukt komt vanzelf omdat een uurtje actief bewegen veel oplevert; je denkt en werkt na afloop efficiënter, je voelt je fitter en meer ontspannen en kijkt positiever tegen dingen aan. Het programma De Fitte Toeschouwer die we momenteel aanbieden in aanloop naar Leiden Marathon is vooral voor deze groep mensen bedoeld.

Roepen dat bewegen goed voor je is of dat je gewoon moet beginnen is te kort door de bocht

Wat hindert om te gaan bewegen? Probeer deze vraag te beantwoorden en zoek dan naar een oplossing. Het kost wat meer tijd, maar het levert enorm veel op.

NEE! Ik wil niet staand vergaderen

Zo dacht ik vorig jaar. Het was nog de tijd waarin ik niet wist wat ZOOM betekende. Na het bekende lunchbroodje hummus en de kannen jus d’orange en karnemelk kwam ik binnen, in de veronderstelling dat ik even zou kunnen uitbuiken. Toen pas zag ik dat de stoelen waren weggezet. Mmmm. De voorzitter bevestigde mijn vermoeden. Het werd een staande vergadering.

Ik had hakken aan, hele hoge. Dat staat natuurlijk niet lekker. Ik ging wat wiebelen, van mijn ene op mijn andere been, wat leunen over de sta-tafel. Het bleef behelpen.

Waren de hoge hakken de reden dat ik niet wilde staan? Had ik gewoon lekkere sneakers aan moeten trekken? Misschien. Ik had dan ook meteen die kleffe panty vervangen voor een zachte broek die niet knelt en een lekker huisvest.

Maar eigenlijk, dat was het probleem niet. Waar het om ging is dat ik iets moest doen waar ik geen zin in had. Ik kon niet zélf beslissen of ik wilde staan of zitten. Dat zat mij dwars.  

Wanneer je zelf wat wil doen aan je gezondheid, je wilt bijvoorbeeld gezonder eten of meer bewegen, speelt dit net zo. Zolang jij iets doet ‘omdat een ander dat vindt’ of ‘omdat je denkt dat het zo hoort’ dat gaat het ‘m niet worden. Misschien voor heel even, maar voor je het weet is je motivatie beyond zero en heb je gratis een deukje in jouw zelfvertrouwen opgelopen.

Het gaat er om dat jij doet wat jij belangrijk vindt, op een manier die bij jou past. Ik moet altijd denken aan een oude dame die van haar kinderen naar de gymnastiek moest. Meer bewegen wilde ze wel, maar het gymklasje vond ze een gruwel. Op een dag ging ze niet meer. Ze zei, “ik wil dit niet, ik wil gewoon dansen!” Vanaf dat moment gaf ze zich op bij de dansschool en het resultaat laat zich raden.

De nutteloze hardloper in Corona tijd

Ik ben een loper. Misschien ook wel een nutteloze loper. Al 15 jaar ‘train’ ik. Tsja, voor wat? Eigenlijk altijd met het doel ooit met gemak 5.30 te lopen, maar de jaren verstrijken en het gemak blijft uit. Nu mijn leeftijd de 50 heeft aangetikt lijkt het doel een illusie te worden. Maar ja, wat is mis met dromen?

Uren aan een stuk loop ik wel, richting Schoorl, CPC, Maastrichts Mooiste en zowaar de Marathon van Rotterdam en New York. Het liefst loop ik alleen, op het strand, langs de Rijn en in het voorjaar door de bollenvelden. Zo ook dit voorjaar na maanden van blessures. Eerst Schoorl in Februari gewoon weer voor het gevoel, dan de Halve van Leiden in Mei met als doel onder de 2.00 uur en daarna het serieuze werk richting de Marathon van Berlijn. Het liep een beetje anders. In het weekeinde van Schoorl blies de wind alle voorbereidingen weg en werd er terecht niet gelopen. De Marathon van Leiden is inmiddels afgelast. Berlijn? Ik weet het nog zo net niet.

En tsja, wat dan nu? Ik lees de Runners en geniet van het gedicht van Dolf Jansen met als titel “Het gaat om… “  

Het gaat om wind in je gezicht, Dat eerste ochtendlicht….

Het gaat om donker, beetje maan, Om ’s avonds laat maar toch gegaan … 

Het gaat niet om wie de snelste schoen kan kopen, Het gaat uiteindelijk , altijd, alleen om lopen (Runners, april 2020)

Och Dolf, het is zo waar wat je schrijft! Vooral dat ‘toch gegaan’ raakt een snaar.  Het is alleen….die loopjes helpen mij om toch te gaan, om een schema te volgen, om niet te luisteren naar mijn eigen ‘ja maar’. In dit Corona-tijdperk kan ik daar dus niet op varen. 

Hoe deze tijd nuttig te besteden? Laten we het er op houden dat ik me nog in de experimenteerfase begeef. De Amerikaanse workouts via internet beloven mij een strakke core en fenomenaal calorieverbruik. Ik wantrouw deze beloftes terwijl ik in de woonkamer voor mijn laptop sta te springen en kijk naar een trainer met veel te witte tanden terwijl hij met zijn glanzend geolied lichaam zijn te grote spieren showt. Maar goed, het is eens wat anders, en dat wordt toch altijd gezegd, dat variatie in het sporten je verder brengt? 

Ik doe de intervaltrainingen nu op een verlaten parkeerplaats. Even wennen, opeens een andere plek, mijn routine is weg. Maar, het biedt voordelen. De parkeerplaats lijkt met fantasie op de atletiekbaan, alleen dan langer en er is niemand te zien. Ik loop ook de loopjes die ik altijd loop, toch het meest vertrouwd. Met een beetje kienen kom ik weinig mensen tegen, kan ik wegdromen, over de tijd dat Corona weer uit ons leven is, dat ik weer kan lopen naar een loopje toe. Maar het gedicht van Dolf blijft me ook op deze loopjes achtervolgen, dichterbij dan de noodzakelijke 1,5 meter…uiteindelijk gaat het alleen om het lopen;)

Naar buiten is gezond

“Ga jij maar even lekker naar buiten, dat is gezond voor je”. Wie heeft dat vroeger niet gehoord? Maar is het ook zo?  Ik was benieuwd en ben de literatuur ingedoken.  

“alleen al het kijken naar de natuur heeft een positieve werking op onze gezondheid”  

In 2013 heeft de WUR, de Universiteit van Wageningen, een denktank van jonge knappe koppen bij elkaar gebracht en gevraagd de literatuur in te duiken om een overzichtsartikel te schrijven1.  Als eerste stuitten ze op een studie, gepubliceerd in 1984 in Science waaruit bleek dat mensen na een galblaasoperatie eerder naar huis mochten met minder medicijnen wanneer ze op bomen uitkeken dan wanneer ze uitkeken op een blinde muur2. Het overzichtsartikel concludeert dat er diverse studies zijn die aantonen dat uitzicht op natuur ertoe leidt dat mensen sneller herstellen en minder stress ervaren en er minder sprake is van ziekteverzuim. Ook wonen en recreëren in de natuur blijkt een positieve invloed op onze gezondheid te hebben. Mensen die in de natuur wonen voelen zich gezonder en hebben ook minder vaak gezondheidsproblemen zoals hartklachten, migraine of ademhalingsproblemen. 

In 2018 verscheen een internationale overzichtsstudie3 waarin resultaten uit 143 wetenschappelijke artikelen zijn geanalyseerd. Dit artikel onderstreept eveneens de positieve invloed van de natuur op gezondheid. Het laat zien dat er een positieve associatie bestaat tussen natuur en een brede range van gezondheidsuitkomsten waaronder verlaagde bloeddruk, het ontstaan van diabetes en beroertes, een gunstig verloop van een zwangerschap en hoe mensen zelf hun gezondheid ervaren. 

“Mensen aan de kust zijn gezonder en gelukkiger en ervaren minder stress” 

In vergelijking tot de ‘groene’ natuur is tot op heden minder onderzoek verricht naar de relatie tussen gezondheid en de ‘blue zones’  zoals de kust en het rivierengebied. Echter, de studies die dit wel hebben onderzocht tonen aan dat mensen die aan de kust wonen gezonder en gelukkiger zijn en minder stress ervaren dan mensen die meer in het binnenland wonen4. Om meer inzicht te krijgen in de positieve werking van de ‘blue zones’ heeft een grote groep Europese onderzoekers zich verenigd tot de Bleuhealth.2020.eu. en doet hier onderzoek naar. 

“De natuur nodigt uit tot bewegen en het aangaan van sociale contacten”  

De hamvraag is natuurlijk hoe het komt dat we gezonder en gelukkiger zijn in de natuur. Deze vraag is nog niet wetenschappelijk uitgekristalliseerd. De overzichtsstudie uit Wageningen noemt als mogelijke verklaring de restoration theory van Stephen en Rachel Kaplan. Dagelijkse bezigheden zoals het kijken op een beeldscherm vragen gerichte aandacht, en deze aandacht vermoeit. Echter, de natuur vraagt dat niet, het komt op ons af, en op al onze zintuigen zonder dat het gericht aandacht vraagt. Dit leidt tot ontspanning. Een andere theorie suggereert dat mensen biologisch zo zijn ingesteld dat de natuur veel meel dan een gebouwde omgeving ervoor zorgt dat we minder stress ervaren. Er zijn ook theorieën die indirect de relatie tussen gezondheid en natuur trachten te verklaren. Bijvoorbeeld dat de natuur uitlokt tot meer bewegen en tot meer sociale contacten. Van zowel bewegen als sociale contacten is bekend dat zij een positieve uitwerking hebben op onze gezondheid.  

Ook een internationale overzichtsstudie5 benoemt de sociale interactie en bewegen als mogelijke verklaring, naast vitamine D en het gegeven dat we in de natuur met allerlei micromechanismen in aanraking komen waardoor het immuunsysteem verbetert. 

Bewegen op zichzelf leidt tot een verminderde kans op chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, en diabetes maar bewegen in de natuur leidt er bovendien toe dat mensen een positiever gevoel krijgen en zich krachtiger voelen dan mensen die binnen sporten6. En, het bewegen in de natuur smaakt naar meer. Mensen zijn eerder geneigd om dit vol te houden dan sporten in een sportzaal7. 

Een recent verschenen studie8 over de invloed van het kustgebied op gezondheid concludeert dat mensen die aan de kust wonen zich gezonder en gelukkiger voelen. In deze studie is het beweeggedrag van mensen aan de kust onderzocht en het bleek dat deze mensen in vergelijking tot mensen die meer in het binnenland wonen meer bewegen. Het onderzoek vond plaats onder meer dan 20.000 respondenten. 

Samengevat is er op basis van de literatuur weinig twijfel over de relatie tussen gezondheid en natuur, zowel de groene natuur als de kust en het rivierenlandschap. We weten alleen nog niet zo goed hoe dit precies komt. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat de natuur uitnodigt tot bewegen. Echter, daarnaast spelen mogelijk ook andere mechanismen een rol. Meer onderzoek is nodig om hierover meer duidelijkheid te krijgen.